Vandaag zou Jack Roosevelt Robinson honderd kaarsjes hebben mogen uitblazen. Helaas ontviel de honkballer die in 1947 de zogenaamde color barrier of color line doorbrak ons alweer meer dan 45 jaar geleden. Toch is dit een mooie gelegenheid om terug te kijken op hoe Robinson die 60 jaar oude gentleman’s agreement wist te doorbreken.
Na dit artikel nog meer te weten komen over Jackie Robinson? Luister dan de eerste aflevering van onze nieuwe honkbalpodcast ‘This Day In Baseball History’, waarin Jasper Roos en Sander Grasman elke twee weken een ander stukje honkbalgeschiedenis onder de loep leggen. Aflevering 1 gaat (uiteraard) over Jackie Robinson.
DE TIJDSGEEST
In de jaren ’80 van de negentiende eeuw was er — onder druk van spelers en teameigenaren — besloten om zwarte spelers te weren uit het professionele honkbal. Het werd niet in de regels opgenomen, maar er was sprake van een gentleman’s agreement, een herenakkoord. Na zestig jaar leek Amerika echter rijp om die color line of color barrier te doorbreken. Het feit dat de zwarte Amerikanen wel mochten sneuvelen in de Tweede Wereldoorlog, maar niet mochten uitkomen in ’s lands populairste sport, werd steeds lastiger uit te leggen.
COMMISSIONER LANDIS
Echter, makkelijk ging het niet, want er was nog een zekere commissioner Kenesaw Mountain Landis. Landis, vernoemd naar de slag in de Civil War waarin zijn vader gewond raakte, was een ferm voorvechter geweest van de rassenscheiding. Volgens de flamboyante investeerder en teameigenaar Bill Veeck zou hij zelfs eigenhandig een eerdere doorbraak hebben voorkomen.
Veeck zou in 1942 namelijk het plan hebben opgevat om de Philadelphia Phillies te kopen en het hele team te vullen met sterren uit de Negro League. De verkoop zou al helemaal rond zijn geweest, toen Landis er eigenhandig een stokje voor stak. Met Landis’ dood in 1944 en de aanstelling van Happy Chandler als zijn opvolger, leek ook de bond klaar voor verandering.
POLITIEKE DRUK
Niet alleen mensen in het belangrijkste honkbalorgaan wilden hervormingen. Ook vanuit de politiek kwam er druk om te veranderen. Onder druk van plaatselijk politicus Isadore Muchnick organiseerden de Boston Red Sox een try out voor drie zwarte spelers: Jackie Robinson, Sam Jethroe en Marvin Williams.
Er bestaat echter weinig twijfel over dat deze try out slechts een farce was. In werkelijkheid hadden de drie geen enkele kans om een plekje in de ploeg te veroveren. Terwijl de spelers bezig waren hun kunsten te tonen, zouden er zelfs racistische beledigingen zijn geuit door bestuursleden van de club. Jackie Robinson verliet ontgoocheld het stadion.
BRANCH RICKEY
Robinson zal dus ook zijn twijfels gehad hebben toen een paar jaar later opnieuw een uitnodiging kwam van een van de teams uit de majors. Branch Rickey, eigenaar van de Brooklyn Dodgers, vertelde iedereen dat hij geïnteresseerd was in het oprichten van een eigen Negro League team: de Brown Dodgers. Dit was echter slechts een rookgordijn om ongestoord op zoek te kunnen gaan naar de meest geschikte speler om als eerste zwarte speler de color line te doorbreken.
Rickey liet scouts de wedstrijden van Negro League-teams bezoeken. Behalve de sportieve kwaliteiten liet hij ook de achtergrond en de persoonlijkheid van de spelers onderzoeken. Hij wist dat degene die hij zou uitkiezen het flink voor de kiezen zou krijgen. Niet alleen zocht hij een geweldige honkballer, hij wilde ook dat die speler zich niet zou laten provoceren. Onder andere dankzij journalist Wendell Smith kwam hij uit bij Robinson.
JACKIE ROBINSON
Jackie Robinson kwam op 31 januari 1919 ter wereld in Cairo, Georgia. Nadat zijn vader een jaar na de geboorte van Jackie het gezin verliet, trok moeder Mallie, naar Pasadena, Californië. Zij hoopte daar een betere toekomst voor het jonge gezin te vinden. De familie Robinson kwam terecht in een betrekkelijk welvarende buurt, maar had het zelf niet breed.
Daardoor waren Jackie en zijn broers en zus buitenbeentjes. Uiteindelijk werd de jonge Jackie zelfs lid van een bende, maar het was zijn oudere broer Mack, die op de Olympische Spelen van 1936 het zilver won achter Jesse Owens, die hem aanmoedigde zich op sport te richten. En niet zonder succes.
UCLA
Na glansrijke prestaties op zijn high school in Pasadena was Robinson de eerste student ooit die in vier sporten uitkwam voor UCLA. Dat was opvallend, want in die vormden scholarships voor zwarte studenten nog een uitzondering. Hij stopte echter al na twee jaar met zijn opleiding, omdat hij niet verwachtte dat in die tijd een opleiding een zwarte jongeman verder kon helpen.
Misschien speelde het lot van zijn broer Mack daar wel een rol bij. Mack was na zijn zilveren medaille op de Olympische Spelen in Berlijn, bij thuiskomst in Amerika weer als tweederangs burger behandeld. Als zwarte jongeman kon hij maar moeilijk werk vinden en moest tenslotte genoegen nemen met een baantje als straatveger.
JOE LOUIS EN DE OFFICIERSOPLEIDING
Robinson koos voor het leger als carrière en meldde zich aan voor de officiersopleiding. Hoewel de opleiding officieel geen onderscheid maakte in huidskleur werden er slechts weinig zwarten aanmelders toegelaten. Hiertegen kwam de legendarische bokser Joe Louis in het geweer en na langdurige vertraging werd Jackie Robinson samen met andere zwarte sollicitanten alsnog toegelaten. Louis en Robinson zouden de rest van hun leven bevriend blijven.
COURT MARTIAL
Zijn verblijf in het leger zou echter geen succes worden. In 1944 moest hij voor een militaire rechtbank verschijnen, omdat hij voorin een bus was gaan zitten. Elf jaar voordat Rosa Parks met een zelfde actie het wereldnieuws haalde, stond Robinson dus al op de rassenbarricade. Al was op papier iedereen gelijk in het Amerikaanse leger, toch werd de actie van Robinson niet getolereerd.
Het werd uitgelegd als het negeren van een bevel en daarvoor moest hij terechtstaan. Het was niet de eerste of enige keer dat hij gedurende zijn dienstjaren gestreden had voor gelijkheid voor zwarte soldaten.
VERTREK UIT HET LEGER
Nadat hij was vrijgesproken van alle aanklachten, waaronder openbare dronkenschap — dit terwijl Jackie niet dronk –, werd hij overgeplaatst naar een basis in Kentucky waar hij als sportcoach aan de slag ging. Robinson was na zijn court martial gedesillusioneerd geraakt in het leger. Na eervol ontslag kwam Jackie terecht bij de Kansas City Monarchs in de Negro League. Een collega-soldaat, en speler van de Monarchs, had hem aangeraden na zijn vertrek uit het leger contact met hen op te nemen.
NEGRO LEAGUE
Het ongeorganiseerde karakter van de Negro Leagues irriteerde Robinson. Hij was het meer gestructureerde leven als speler in de universiteitscompetitie gewend. Hij stoorde zich eraan dat het elke keer weer een probleem was om eten en onderdak te vinden. Zeker in het zuiden waren zwarte mensen niet welkom in veel etablissementen. Naar verluidt zou hij zijn ongenoegen meer dan eens geuit hebben en dat maakte hem niet bepaald populair bij de andere spelers. Uiteindelijk speelde hij slechts één seizoen in de Negro Leagues voordat Rickey hem contracteerde.
ONVREDE IN DE KLEEDKAMER
Niet iedereen was blij met de komst van Robinson naar de Dodgers. Er gingen geruchten dat zelfs sommige van zijn teamgenoten zouden weigeren met hem te spelen. Toen dit manager Leo Durocher ter oren kwam, zou hij echter korte metten hebben gemaakt met op handen zijnde werkweigering: “I do not care if the guy is yellow or black, or if he has stripes like a fuckin’ zebra. I’m the manager of this team, and I say he plays.”
Ploeggenoot Pee Wee Reese gaf in The Boys of Summer, het boek dat Roger Kahn schreef over de Dodgers in het begin van de jaren ’50, aan wat zijn probleem was met het toelaten van zwarte spelers: “Hoe kon ik het thuis uitleggen als ik mijn plek zou kwijtraken aan een zwarte speler?”
RACISME VAN TEGENSTANDERS
Robinson kreeg in zijn eerste seizoen in de Major League flink wat fysieke en verbale aanvallen te verduren. Berucht is een actie van Enos Slaughter waarbij Jackie een snee van een kleine 20 centimeter opliep. Zou je de actie van Slaughter nog als fanatiek veldspel kunnen verdedigen, wat Phillies’ manager Ben Chapman in de eerste weken van het seizoen deed, valt op geen enkele manier goed te praten. Hij bleef Robinson vanuit de dugout racistisch beledigen en het zal al Robinsons zelfbedwang gekost hebben om niet van zich af te bijten.
STAKING
Al in zijn eerste seizoen kwam er een complot aan het licht dat tegenstanders zouden dreigen met een staking als zij gedwongen werden te moeten spelen tegen een zwarte speler. De staking was het initiatief van enkele spelers van de St. Louis Cardinals, maar nog voordat zij deze konden uitvoeren publiceerde journalist Stanley Woodward over de op handen zijnde plannen en National League voorzitter Ford Frick en commissioner Happy Chandler dreigden met harde sancties mocht er ook maar één speler willen gaan staken. Zelfs als de halve competitie het werk zou neerleggen, dan zouden ze allemaal geschorst worden. Chandler was bereid de competitie stil te leggen, misschien zelfs jarenlang, om maar niet aan de racistische eisen gehoor te geven.
SATCHEL PAIGE EN JOSH GIBSON
De tegenwerkingen uit de Major League zijn niet onbekend, maar ook lang niet alle spelers in de Negro League waren even gelukkig met Jackie Robinsons uitverkiezing om de eerste zwarte speler te worden. Robinson was niet de beste speler in de Negro League, zou Larry Doby later toegeven. Die eer zou veel eerder te beurt vallen aan spelers als pitcher Satchel Paige en catcher Josh Gibson, die dan ook zwaar ontdaan zouden zijn geweest toen zij ten faveure van Robinson werden gepasseerd.
JOSH GIBSON
Gibson werd gezien als de superieure slagman en werd door zijn tijdgenoten zelfs de ‘zwarte Ruth’ genoemd, al waren er genoeg fans die liever spraken van Ruth als de ‘witte Gibson’. Volgens sommigen zou Gibson zo’n 800 homeruns hebben geslagen gedurende zijn carrière, maar officiële statistieken werden niet bijgehouden. Bovendien werd de competitie van de Negro League kort gehouden, zodat de teams buiten het seizoen om met het zogeheten ‘barnstormen’ geld konden verdienen.
Uit een onderzoek naar de box scores in de kranten van die tijd zou zijn gebleken dat de catcher niet tot dat recordaantal homeruns zou zijn gekomen, maar wel dat hij slechts 15 slagbeurten nodig had per homerun. Dat was bijvoorbeeld minder dan The Sultan of Swat in zijn carrière nodig had gehad. Het was vooral zijn wispelturige karakter dat Gibson in de weg zat. Hij zou ooit opgenomen zijn geweest in een psychiatrisch ziekenhuis en er gingen verhalen de ronde dat hij zou lijden aan een drank- en drugsverslaving. Gibson overleed op 35-jarige leeftijd, nog voor Robinson zijn eerste wedstrijd voor de Dodgers zou spelen.
SATCHEL PAIGE
Major League-spelers als Dizzy Dean, Joe DiMaggio en Bob Feller noemden Paige de beste werper die zij ooit zagen. Rickey zou getwijfeld hebben aan Paige vanwege zijn leeftijd. De werper zou uiteindelijk een jaar na Robinson, op 42-jarige leeftijd, debuteren in de Major League. Daarmee is hij nog altijd de oudste rookie. Dat zijn prestaties daar niet onder leden, mag wel blijken uit zijn statistieken: 6-1 record, waarvan twee shutouts, met een ERA van 2.48.
STEUN VOOR ROBINSON
Toch was er ook steun voor Robinson. De media hadden al eerder zijn kant gekozen, maar ook collega-honkballers lieten zien achter hem te staan. Hank Greenberg, die als jood meermaals slachtoffer van antisemitisme was geweest, moedigde Jackie aan om zijn agressoren het hoofd te bieden. En dan was er de al eerder genoemde teamgenoot Reese.
Over het moment van handeling wordt druk gespeculeerd (was het in 1947 of misschien toch een jaar later?), maar Reese maakte een belangrijk statement, toen hij vlak voor een wedstrijd, terwijl het publiek weer racistische teksten naar het hoofd van Robinson smeet, een arm om de schouder van zijn ploeggenoot sloeg en daarmee de hele wereld liet zien hoe hij erover dacht.
#42
In de film 42 zegt Reese er de volgende zin achteraan: ‘Maybe tomorrow we’ll all wear 42 so nobody could tell us apart.’ Of hij dit echt gezegd heeft, is de vraag, maar Pee Wee’s woorden zouden jaren later profetisch blijken te zijn. Tegenwoordig is het nummer 42 dan wel retired in de hele MLB – al mocht de onlangs unaniem tot de Hall of Fame verkozen Mariano Rivera bij hoge uitzondering wel met het nummer spelen, tijdens Jackie Robinson Day spelen alle spelers met het nummer 42 en zo komt elk jaar de voorspelling van Pee Wee uit. Een beeld van het moment dat Pee Wee zijn arm om Robinson slaat staat voor het MCU Park waar het minor league-team de Brooklyn Cyclones hun wedstrijden spelen.
LARRY DOBY
Elf weken nadat Robinson de eerste zwarte speler in de National League was geworden, maakte inmiddels Cleveland Indians-eigenaar Bill Veeck Larry Doby de eerste zwarte speler in de American League. Ook Doby onderging veel racisme, maar hij en Robinson vonden steun bij elkaar. Gedurende de volgende jaren volgden er steeds meer zwarte spelers. Ook in zijn eigen team was hij niet lang meer de enige. Roy Campanella werd in 1948 naar Brooklyn gehaald, een jaar later gevolgd door Don Newcombe.
ROOKIE OF THE YEAR
Het begin van Robinsons Major League-carrière was niet geweldig. Hij moest wennen aan spelen op het eerste honk en ook aan slag kende hij weinig succes. Er was zelfs even sprake om hem nog wat te laten wennen in de minors, maar toen begon het ineens te lopen. Hij eindigde zijn eerste seizoen met een slaggemiddelde van .297, sloeg 12 homeruns – met Reese het meest van de Dodgers – , en leidde de league met 29 gestolen honken. Vooral zijn agressieve honklopen maakte indruk en vele pitchers werden er nerveus van. Hij dankte er ook een vergelijking met Ty Cobb aan.
ALL STAR EN MVP IN ’49
Twee jaar later, in 1949, werd Jackie Robinson de eerste zwarte speler die werd uitverkozen tot All Star. Hij werd dat jaar ook uitgeroepen tot MVP van de National League. In totaal speelde Robinson tien jaar in de Majors. Daarin werd hij uitgeroepen tot MVP, Rookie of the Year en kwam hij zesmaal uit in de All Star Game. Met de Dodgers won hij in 1955 de World Series, nadat hij de voorgaande seizoenen met hen de World Series nog verloren had van hun stadsgenoten: de Giants en de Yankees. In 1962 was hij de eerste zwarte spelers die tot de Hall of Fame in Cooperstown werd toegelaten.
EEN EERSTE ZWARTE MANAGER
Na zijn carrière raakte Jackie steeds meer gefrustreerd over het feit dat er geen enkele zwarte manager werd aangesteld. 25 jaar na zijn doorbraak van de color line als speler, uitte hij zijn woede dat er nog altijd geen zwarte manager een kans had gekregen. ‘Ik zou een stuk gelukkiger zijn als ik nu […] een zwarte manager zou zien staan.’
Robinson was in veel de eerste geweest, maar de eerste zwarte manager zou hij nooit worden. Het zou tot na zijn dood duren voordat er een zwarte manager actief was in de Major League. In 1974 stelde de Cleveland Indians Frank Robinson aan als hun nieuwe manager.
ZWAKKE GEZONDHEID
Er werd bij Robinson diabetes geconstateerd, een ziekte waaraan ook zijn broer leed. In die tijd kon de ziekte wel vertraagd, maar niet genezen worden, waardoor Robinson zijn hele leven lang last zou blijven houden van zijn gezondheid. Op 24 oktober 1972 overleed hij aan een hartstilstand. Hij was 53 jaar oud.
(Coverfoto: Hulton Archive/Getty Images)
Tof artikel. Jackie Robinson is voor de MLB wat Wataru Misaka was voor de NBA.
Comments are closed.